|
|
Tin tức hoạt động |
Thứ năm, 12/12/2024 |
|
|
|
|
Âm nhạc Việt Nam và Mỹ: "Hãy cùng hòa điệu"
|
Bài viết của Mark Swed, bình luận viên âm nhạc của tờ Los Angles
Times,về các hoạt động trao đổi âm nhạc giữa Mỹ và Việt Nam nhân kỷ
niệm 15 năm quan hệ ngoại giao.
Vào
ngày cuối cùng của tháng 4 cách đây 35 năm, một vài người Mỹ còn sót
lại vội vã rời khỏi Sài Gòn. Còn bây giờ, khi Mỹ đã trở thành đối tác
của Việt Nam, người Mỹ cũng thưởng thức phim ảnh, phở và âm nhạc cùng
người Việt.
Năm nay, Việt Nam và Mỹ kỷ niệm 15 năm quan hệ
ngoại giao. Hai bên đã trở thành đối tác thương mại hài lòng về nhau.
Người dân đi du lịch qua lại, các doanh nghiệp Mỹ làm ăn ở một đất nước
của gần 90 triệu dân và đang phát triển mạnh mẽ. Người Mỹ được thưởng
thức phim ảnh, đồ ăn thức uống của Việt Nam, và thăm thú khắp nước, đặc
biệt là Hà Nội trong dịp kỷ niệm 1000 năm định đô vào tháng 10 tới.
Trong
chuyến đi mới đây tới dải đất hình chữ S, tôi nhận thấy rằng văn hóa Mỹ
cũng hiện diện nơi đây. Tại Hà Nội và TP HCM, phim "Avatar" đang nhường
chỗ cho một cơn sốt mới là "Alice ở xứ sở diệu kỳ", y như ở Hollywood.
Trong các cửa hàng đầy rẫy các DVD lậu phim bom tấn của Mỹ, sánh cùng
những đĩa nhạc pop mới nhất. Các cô thiếu nữ mặc quần jeans bó chặt
lượn lờ quanh những cửa hàng sách tìm mua tiểu thuyết về ma cà rồng.
Những chiếc DVD gala Gustavo Dudamel, dàn nhạc Los Angeles Philharmonic
(với vỏ in chữ Trung Quốc), được bán trên những con ngõ nhỏ ở khu phố
cổ Hà Nội, với giá bằng giá một bát phở.
Hai nước từng có đến
nửa thế kỷ dính dáng đến nhau, nhưng trong lĩnh vực văn hóa, có nhiều
chỗ vẫn hoàn toàn riêng biệt. Cách đây vài thập kỷ, thật khó mà tìm
được một cây đàn bầu - loại nhạc cụ tuyệt diệu chỉ có một dây - ở San
Francisco hay New York. Và giờ đây, cũng phải nhờ đến sự may mắn mới có
thể kiếm được một người chơi đàn bầu ở Mỹ.
Tuần vừa rồi, một
sự trao đổi văn hóa quy mô lớn giữa Mỹ và Việt Nam đã kết thúc. Đó là
sáng kiến của Southwest Chamber Music, một dàn nhạc thính phòng tha
thiết với nhạc mới và kêu gọi mở rộng sứ mệnh của văn hóa. Chương trình
biểu diễn được sự tài trợ của Bộ Ngoại giao Mỹ. Southwest chọn 19 nghệ
sĩ biểu diễn và sáng tác của Mỹ, và 19 nghệ sĩ đến từ Học viện Âm nhạc
Quốc gia Việt Nam tham gia các cuộc thảo luận và biểu diễn ở Hà Nội và
Nam California.
Theo một quan chức của Bộ Ngoại giao Mỹ, bằng
cách tỏ sự tôn trọng đối với văn hóa của mỗi bên, chúng ta xây dựng cơ
sở cho lòng tin. "Việt Nam là một đất nước chứ không phải một cuộc
chiến", là tâm niệm của Jeff von der Schmidt, giám đốc nghệ thuật của
Southwest.
Đó cũng là cảm giác mà tôi có được khi tháp tùng
các hoạt động của nhóm này ở cả Việt Nam và Mỹ. Kết quả tốt chỉ có thể
có từ những sự trao đổi. Sự hấp dẫn của văn hóa cũng như hấp dẫn giới
tính, bởi bạn không thể biết trước điều gì sẽ khiến người nghệ sĩ có
cảm hứng. Âm nhạc không phải là ngôn ngữ toàn cầu như các nhà ngoại
giao thường gán cho nó thế. Ý niệm về âm nhạc và ý nghĩa của thanh âm
cần phải được dẫn giải. Và đây là giai đoạn sơ khởi của mối quan hệ văn
hóa giữa đôi bên, nó không dễ dàng. Một trong những mục tiêu của
Von der Schmidt là giúp các nhạc sĩ Việt Nam có đông đảo khán giả hơn
ngay ở đất nước mình. Rất nhiều nhạc sĩ và nhạc công Việt Nam được đào
tạo tại Nga và Đông Âu, và quanh cảnh âm nhạc ở đây mang đậm vẻ cổ
điển.
Von der Schmidt giới thiệu các nhạc phẩm của Aaron
Copland, John Cage và Elliott Carter - những người ít được biết đến ở
Hà Nội. Ông lên chương trình biểu diễn các tác phẩm của hai nhạc sĩ
Việt Nam là Nguyễn Thiên Đạo và Tôn Thất Tiết, những người di cư sang
Pháp từ những năm 50. Von der Schmidt giúp tạo ra sự kiên kết giữa hai
nghệ sĩ sáng tác trẻ người Mỹ là Alexandra du Bois và Kurt Rohde; với
hai nghệ sĩ Việt Nam là Vũ Nhật Tân và Phạm Minh Thành. Nhạc phẩm của
tất cả những người này hầu như không mấy khi được biểu diễn ở Việt Nam.
Các nghệ sĩ sáng tác người Mỹ đã tham dự các lớp cao học về âm
nhạc ở Hà Nội và TPHCM. Các nghệ sĩ Việt Nam biểu diễn cho trẻ em Mỹ và
cùng chơi nhạc jazz với các học sinh phổ thông. Rõ ràng là những cửa sổ
văn hóa đã mở.
Cả Du Bois và Rohde đều rất quan tâm đến đàn
bầu và sáng tác cho loại nhạc cụ này. Bởi họ không thể kiếm được đàn
bầu hoặc người chơi đàn ở New York hay San Francisco, hai người đã đặt
mua các CD và lùng sục tìm kiếm thông tin trên mạng. Nhưng chỉ đến khi
họ tới Hà Nội và được gặp Bùi Lệ Chi, một nghệ sĩ độc tấu đàn bầu, họ
mới biết chắc mình sử dụng nhạc cụ đó đã đúng hay chưa.
Hai
nhạc sĩ Việt Nam cũng đưa đàn bầu vào trong tác phẩm của mình. Sáng tác
của Tân - vốn được cho là hơi khó nghe với công chúng Việt Nam - sử
dụng chất nhạc của miền cao nguyên mà tôi cảm thấy rất hứng thú và mới
lạ khi được thưởng thức.
Các nghệ sĩ Mỹ đã trải nghiệm cuộc
sống đường phố ở Hà Nội, mua sắm ác liệt, nhét đầy các vali của họ bằng
những chiếc trống và cồng chiêng cùng vô số nhạc cụ dân tộc khác. Các
nghệ sĩ Việt Nam thì đến thăm ngôi nhà nơi Schoenberg (nhạc sĩ và lý
luận âm nhạc nổi tiếng của Mỹ thế kỷ 20) đã sống. Họ nói nhiều về
Hollywood. Họ mua nhạc cụ - những chiếc violin và cello loại tốt và khó
kiếm ở Hà Nội. Tân có cả một ngày đi mua sắm các thiết bị điện tử.
Chúng
ta đã gieo những hạt mầm và chờ đợi xem cây non có lớn lên và lớn lên
như thế nào. Những kết quả ban đầu có thể thấy được ở các sáng tác mới
của Du Bois và Tân. Âm nhạc của cô đầy chất thơ và sâu lắng, được cả
công chúng Mỹ và Việt Nam đáp ứng. Còn Tân, người có hiểu biết đầy ấn
tượng cả về âm nhạc truyền thống Việt Nam và âm nhạc Mỹ, thì đã hấp thụ
tích cực những ý tưởng mới và những âm thanh mà anh bắt gặp. Tuy thế,
Tân có thể sẽ nhận thấy rằng nhạc của anh được đón nhận ở Mỹ hơn là ở
Việt Nam.
Copland từng phát hiện ra những thanh âm Mỹ từ khi ở
Mexico; Lou Harrison đã giúp đưa các nhạc cụ dân gian Indonesia trở
thành một thứ có ảnh hưởng đáng kể trong âm nhạc Mỹ. Trong cả hai
trường hợp này, tình bạn giữa các nhạc sĩ sáng tác đã giúp người Mỹ tìm
được tiếng nói của chính họ, và sự trao đổi cũng có tác động trở lại
với người bạn ở nước kia.
Giờ đây Du Bois và Tân là bạn thân. Hãy cùng hòa điệu.
Thanh Mai lược dịch
Ảnh: LAT
(Theo VNExpress)
|
|
|
|
Các tin khác
|
Giao lưu âm nhạc và văn hóa mang tên Thăng Long tại Mỹ
(11/05/2010) Giao lưu âm nhạc Thăng Long tại Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh
(11/05/2010) Một số hình ảnh dàn nhạc thính phòng Tây Nam - Hoa Kỳ
(01/03/2010) Học bổng Toyto hỗ trợ tài năng âm nhạc trẻ Việt Nam
(21/12/2009) Giới thiệu cây đàn Nyckelharpa độc đáo của Thuỵ Điển tại Khoa âm nhạc truyền thống
(18/12/2009)
|
|
|
|
Quảng cáo
|